Wat is systeemdenken?

Het heersende management denken

Onze gehele cultuur is gebaseerd op analytisch denken. We proberen alles te begrijpen door zaken in stukken te hakken en de onderdelen te onderzoeken. Als je kinderen tussen de 2 en 5 een object geeft dat ze nog nooit eerder hebben gezien dan zijn ze nieuwsgierig en gaan ze op onderzoek uit. Ze zullen dan het volgende proces doorlopen:

1)      Ze halen het object uit elkaar;
2)      Ze proberen de begrijpen wat elk los onderdeel doet;
3)      Als ze begrijpen wat elk los onderdeel doet, zullen ze proberen te begrijpen wat het geheel doet als je deze onderdelen bij elkaar voegt.

De aanname van de mens is dat als je de losse onderdelen begrijpt je deze kennis kunt integreren in het begrijpen van het geheel. Deze vorm van denken levert op hoe dingen werken. Het levert echter nooit opwaarom dingen werken zoals ze werken!

Een typisch functioneel ingerichte organisatie, met analytische gedachte!

Het alternatief: systeemdenken

Een andere manier van denken is systeemdenken. Hierbij kijk je naar het geheel als een systeem. Een systeem is echter nooit de optelling van de onderdelen, het is het product van de interactie tussen de onderdelen. Systeemdenken onderzoekt patronen, verbanden en relaties tussen deze onderdelen.

Bij systeemdenken gebeurt het omgekeerde van analytisch denken en volg je de volgende processtappen:

1)      Je vraagt je af waar het systeem een onderdeel van is;
2)      Je probeert het gedrag van het gehele systeem te begrijpen (niet de onderdelen);
3)      Je vraagt je af hoe een onderdeel wat toevoegt aan het geheel.

De organisatiestructuren die we doorgaans inrichten zijn een reflectie van ons analytisch denken. Organisaties zijn in stukjes gehakt (afdelingen, vakgebieden) en worden per stukje bestudeerd en aangestuurd. En als we denken deze te begrijpen worden de stukjes geïntrigeerd als een geheel. Hier gaan we voorbij aan de interactie tussen de verschillende onderdelen die een doorslaggevende invloed heeft op uitkomst van de organisatie.

Je bent sterker als je als één systeem werkt!

Van de uiteindelijke geleverde prestaties komt 95% op het conto van de inrichting van het systeem en maar 5% is toe te schrijven aan de inbreng van individuele medewerkers. Zij zijn afhankelijk van het systeem waarin ze werkzaam zijn, dat hen wel of niet toelaat om de klant direct goed te helpen.

De taak van de manager in het systeem

De taak van de manager is het verbeteren van het functioneren van het geheel. En dit wordt niet bereikt door het optimaliseren van de performance van de losse onderdelen of door hard te sturen op de medewerkers . Door knelpunten te benaderen vanuit hun rol in het geheel ontdek je waarom dingen niet goed lopen. Dit inzicht is noodzakelijk om de hefboom voor duurzame verandering te identificeren en daardoor het systeem dusdanig in te richten dat het de medewerkers ondersteund om de klanten te helpen.

Voor meer informatie zie brochure: Hoe verslaan we het systeem?